Chyba każdy z nas zdaje sobie sprawę z tego, że kontakt z naturą, codzienne spacery albo inne formy aktywności na świeżym powietrzu są bardzo ważne dla naszego zdrowia (zarówno fizycznego, jak i psychicznego). Mimo to, w przypadku zajęć edukacyjnych wciąż jesteśmy bardzo zachowawczy. Lekcje odbywają się w szkolnych ławkach, a te na zewnątrz ograniczają się z reguły do zajęć wychowania fizycznego. Zajęcia outdoorowe mogą być doskonałym sposobem na przełamanie szkolnej rutyny. Nie tylko są ciekawe i angażujące, ale również przynoszą wiele zalet dla naszych dzieci.
Edukacja na świeżym powietrzu cieszy się ogromną popularnością w Skandynawii, głównie w przedszkolach oraz szkołach podstawowych wiele zajęć prowadzonych jest na łonie natury. To właśnie w Danii funkcjonują tzw. Skovbørnehave, czyli przedszkola leśne. Ich tradycja sięga lat 50. XX wieku, a maluchy aż 80% czasu spędzają właśnie na zewnątrz. Warto zatem wzorować się na najlepszych i sprawdzić, dlaczego edukacja outdoorowa to coś, co doskonale sprawdzi się także w polskich realiach.
Czym właściwie jest edukacja outdoorowa?
Edukacja outdoorowa (inaczej określana również jako edukacja w terenie) to doskonały przykład tego, że lekcje nie muszą się ograniczać do szkolnej ławki oraz podręczników. Jej celem jest wykorzystania otaczającej nas przyrody jako przestrzeni, gdzie uczniowie mogą zdobywać wiedzę w znacznie bardziej niekonwencjonalny sposób – poprzez doświadczenie, obserwacje, zajęcia terenowe i różnego rodzaju eksperymenty.
Zajęcia outdoorowe mogą się odbywać w pobliskim lesie, parku, skwerze, a nawet szkolnym boisku. Wszystko zależy od tego, jak wykorzystamy otaczające nas środowisko naturalne. Dzięki nim uczniowie rozwijają swoje zainteresowania otaczającym światem, uczą się szacunku do przyrody, pracy w grupie, komunikacji oraz angażują wszystkie zmysły – wzrok, słuch, węch, dotyk. Taka nauka jest nie tylko bardziej efektywna, ale też znacznie przyjemniejsza. Z pewnością zachęci dzieci do samodzielnego zgłębiania wiedzy na dany temat.
Zajęcia outdoorowe i ich zalety
Zanim przejdziemy do tego, jakie są najważniejsze zalety zajęć outdoorowych, warto wcześniej zastanowić się nad tym, czy jest to idealna forma prowadzenia zajęć przez cały rok. Cześć z nas z pewnością uzna, że lekcje na świeżym powietrzu mogą się odbywać wyłącznie w ciepłe dni, wiosną, kiedy to pogoda dopisuje.
W tym miejscu warto znów oddać głos mieszkańcom Skandynawii. To właśnie tam – w Norwegii, Szwecji, Dani – dzieci już od najmłodszych lat spędzają dużo czasu na zewnątrz, niezależnie od warunków pogodowych. Takie podejście nie jest też obce Finom, a trzeba wiedzieć, że to właśnie ich system edukacji uznawany jest za najlepszy w Europie. Przebywanie na świeżym powietrzu, nawet w czasie niskich temperatur, wzmacnia odporność, a regularne ćwiczenia fizyczne mają bardzo pozytywny wpływ na naszą kondycję fizyczną i psychiczną.
Norwegowie mają nawet specjalne słowo, które określa ideę kontaktu z naturą i różne aktywności na zewnątrz , bez względu na porę roku i pogodę. “Friluftsliv” oznacza dosłownie “życie na świeżym powietrzu” i składa się z trzech kluczowych słów: fri – wolny, luft – powietrze, liv – życie. Od razu trzeba zaznaczyć, że friluftsliv to nie tylko różne aktywności na świeżym powietrzu. To cała filozofia, w której zasadnicze znaczenie mają harmonia z naturą, prostota i czerpanie radości z życia na świeżym powietrzu.
Musimy pamiętać o tym, że zajęcia outdoorowe to znacznie więcej niż tradycyjna szkolna wiedza. Otoczenie natury pomaga się wyciszyć, zdobywać wiadomości w przyjemny sposób i – co bardzo ważne – lepiej zapamiętać najważniejsze informacje. Wśród ważnych zalet zajęć outdoorowych dla dzieci możemy wskazać na przykład:
- kształtowanie postaw proekologicznych;
- rozwijanie umiejętności społecznych, pracy w grupie i komunikacji,
- pobudzanie kreatywności, ciekawości świat, szacunku dla natury,
- wspieranie zdrowia fizycznego oraz psychicznego.
Dzięki temu uczniowie zdobywają cenne umiejętności, które są niezwykle przydatne nie tylko na poszczególnych etapach edukacji, ale też w dorosłym życiu.
Edukacja outdoorowa w praktyce
Czy zajęcia w terenie muszą ograniczać się wyłącznie do lekcji wychowania fizycznego? Oczywiście, że nie. Edukacja outdoorowa może być z powodzeniem wykorzystana na każdym etapie edukacji. Już od przedszkola dzieci mogą zdobywać wiedzę przez doświadczenie i kontakt z przyrodą. W szkole podstawowej to doskonały sposób na ciekawe zajęcia z niemal każdego przedmiotu.
Takie lekcje są bardzo bliskie temu, co stało się filozofią naszej szkoły. Nauczyciel staje się tu mentorem i przewodnikiem, a nie tylko osobą przekazującą wiedzę. Wspiera on proces uczenia się przez doświadczenie. Zajęcia na świeżym powietrzu pomagają uczniom zdobyć wiele praktycznych umiejętności – orientacja w terenie, praca w grupie, rozpoznawania gatunków roślin i zwierząt, rozwijanie empatii oraz szacunku do otaczającego nas świata. Wszystko zależy oczywiście od tego, jak nauczyciel wykorzysta taką lekcję. Przykładem zajęć outdoorowych mogą być:
- zwiedzanie najbliższej okolicy, które potem może stać się pretekstem do zajęć plastycznych albo pracy pisemnej (na przykład stworzenie opowiadania inspirowanego miastem);
- lekcje muzealne;
- gry miejskie i terenowe;
- zajęcia artystyczne w plenerze;
- wycieczki do parku, lasu lub pobliską rzekę, gdzie dzieci mogą obserwować przyrodę, a na koniec przygotować zielniki albo albumy z rysunkami zwierząt lub roślin.
Tak naprawdę tylko od nauczycieli zależy to, jak wykorzystają środowisko naturalne do zaaranżowania ciekawych zajęć. Należy też pamiętać, że edukacja outdoorowa to nie tylko nauka, ale też całościowe doświadczenie, które wspiera rozwój psychiczny i fizyczny dziecka. To czas spędzony na świeżym powietrzu, który uczy współpracy, uważności na naturę, kreatywnego myślenia i podejmowania wyzwań. To przestrzeń, w której dzieci mogą być sobą, rozwijać swoje pasje i zdobywać wiedzę w sposób ciekawy i pełen radości.
